? زیبایی یک اثر منبت‌کاری هنگامی به چشم می‌آید که کل اثر از فاصله‌ای مناسب دیده شود. اگر روی اثر زوم کنیم و نگاه خود را به بخش کوچکی از آن محصور سازیم، با حفره‌هایی بی‌معنا و اشکالی بی‌محتوا مواجه می‌شویم که خوشایند ما نیستند و ای‌بسا آن را به‌عنوان بخشی از یک اثر هنری، سرسختانه انکار کنیم.

? قضاوت درباره یک ساختمان هنگامی صحیح است که تمام اجزای آن را «باهم» ببینیم اما اگر با چشمان بسته ما را به سرویس بهداشتی آن ببرند و ازقضا بهداشت نیز در آن چندان مطلوب نباشد و آنگاه از ما در مورد مکانی که در آن ایستاده‌ایم نظر بخواهند، سازنده آن را تقبیح می‌کنیم و به نادانی یا ناتوانی یا بی‌حکمتی متهم می‌سازیم.

? کرونا «از نزدیک» موجودی ناخوشایند و آزاردهنده است. برخی را به کام مرگ کشیده و برخی دیگر را به وادی ترس و اضطراب افکنده است. نوای غم‌زده ناامیدی می‌سراید و ما را در باب حکمت خلقت خود به تأملی ژرف دعوت می‌کند. بااین‌همه فقط هنگامی می‌توانیم به‌اندازه توانایی خود از حکمت خلقت این موجود میکروسکوپی آگاه شویم که او را از فاصله‌ای دور و در کنار سایر اجزای نظام هستی «باهم» ببینیم.

? البته سطح باهم بینی ما نیز خیلی محدود است. ما درکی از رابطه احتمالی او با کهکشان‌های دیگر یا سیارات دیگر یا حتی اکثر اجزای سیاره خودمان نداریم؛ اما تا حدودی می‌توانیم رابطه او را با برخی موجودات پیرامون خود بسنجیم و پاره‌ای از فواید او را در مقام این سنجش درک کنیم.

? کرونا آموزگار بسیار قهاری در یادآوری ناتوانی و ضعف انسان است. بسیاری که سرمست قدرت‌های پوشالی خود بودند، امروز در مصاف با این موجود ذره‌ای، ذلیل و ناتوان شده‌اند و بیش‌ازپیش بر وابستگی خود به قدرتی برتر اذعان می‌کنند. آن‌ها و ما در بیرون‌روی از این غفلتِ خانمان‌سوز مدیون کرونا هستیم.

? کرونا یادآور نعمت‌های بی‌شمار فراموش‌شده الهی است. تا قبل از اینکه سروکله او پیدا شود، بوسیدن روی مادر و دست پدر، نوازش با آرامشِ دستگیره در، نوشیدن فنجان چای در کنار دوستان و صدها فعالیت ممنوعی که این روزها از آن‌ها بر حذریم «نعمت الهی» نبودند اما امروز این چهره مغفول آن‌ها برای ما خوب نمایان شده است.

? کرونا پرده از ضمیر ناپیدای برخی اصناف برداشته است. تا قبل از این صنف پزشکان و پرستاران برای بسیاری از ما، کاسبان سلامت مردم بودند که تنها دغدغه پول دارند و ارزشی برای جان انسان قائل نیستند اما امروز به برکت کرونا به قهرمانان ایثارگر این عرصه تبدیل‌شده‌اند.

? کرونا پرده جهل ما را در بسیاری از خرافه‌ها زدوده است و نگاه ما به برخی آموزه‌های دینی را تصحیح کرده است. امروز دریافته‌ایم که آموزه به‌حق تبرک، مقدمه‌ای برای اتصال به روح امام است و ارزش بالذات ندارد. امروز بیشتر به ارزش باطنی امامی که از زیارت قبر او محروم مانده‌ایم واقف شده‌ایم. دیگر سنگ و چوب و آهن برای ما از موضوعیت افتاده است و اگر دچار اشتباهات محاسباتی نشده باشیم، این نکته را دریافت کرده‌ایم که از ظاهر زیارت به باطن آن سفر کنیم و دغدغه پیوند باروح بزرگ امام را به‌جای دغدغه پیوند دادن دستان خود با شبکه‌های ضریح بنشانیم.

? کرونا بستر تفکر و تأمل است. باید از این معلم کوچک اما توانمند آموخت و ساعت‌ها پیرامون تحولاتی که در نظام اندیشه ما و مناسبات فردی و اجتماعی ما ایجاد کرده است به فکر نشست. این‌ها بخش کوچکی از فواید این موجود ذره‌بینی است که بدون شک دست قادر مطلق با حکمتی استوار آن را آفریده است هرچند ما از ادراک کامل وجوه حکیمانه بودن آن غافل باشیم.

مهدی شجریان