🔷نقش مربی در تربیت اخلاقی ـ معنوی

✅عالم‌زاده نوری، محمد، حسن بوسلیکی و حسین مرادی؛ نقش مربی در تربیت اخلاقی ـ معنوی؛ تهیه‌کننده: مرکز اخلاق و تربیت، چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار 1392، 324ص رقعی.

***

💠در ضرورت تربیت اخلاقی ـ معنوی و لزوم تلاش انسان‌ها در این عرصه تردیدی نیست، به‌ویژه آنکه امروزه با چیزی با عنوان «عرفان‌های کاذب و غربی» مواجه شده‌ایم که منشائی غربی، غیراسلامی و غیرآسمانی دارد و موجی از گرایش‌های معنوی و عرفانی را در میان جوانان پدید آورده است.

🔳 مبحث تربیت اخلاقی و معنوی، مبحثی مهم و کاربردی است که از ابعاد مختلف باید مورد بررسی قرار گیرد و حتی لازم است میراث کهن اخلاقی عالمان اسلامی بازخوانی و بررسی گردد. 

یکی از ابعاد این بحث،‌ مطالعه درباره نقش مربی در تربیت اخلاقی ـ معنوی و پاسخ به سؤالاتی است که امروزه به‌ویژه در میان نسل جوان و مخصوصاً در میان جوانان مذهبی که در مسیر اخلاق و معنویت گام برداشته‌اند،‌ مطرح است. 

❎اثر حاضر به سؤالاتی که درباره مربی و ضرورت آن، ویژگی‌ها و وظایف اوست، پرداخته است. ضرورت این بحث ازاین‌روست که اگر از استادان خبره و چیره‌دست وادی اخلاق و عرفان که در کوی گمنامی، از نام و نان و عنوان گریزان‌اند، بگذریم، بسیاری از مدعیان را می‌بینیم که از فطرت پاک و ساده و معنویت‌جوی مردم به‌ویژه نسل پاک‌سرشت جوان سوء استفاده می‌کنند و حتی به‌نام معنویت آنان را به وادی انحرافات و شهوات سوق می‌دهند.

🔷بر این اساس، این اثر با هدف پاسخگویی به مهم‌ترین پرسش‌های مرتبط با رکن هدایت‌گر فرایند تربیت یعنی «مربی» پدید آمده است. نویسنده در این زمینه تلاش کرده است که: 1. ویژگی‌های مربی شایسته را ترسیم کند؛ 2. نحوه تعامل صحیح و ثمربخش با وی را تبیین کند؛ 3. حد تبعیت از وی را مشخص سازد؛ 4. موارد آسیب‌زا و نادرست را گوشزد کند؛ 5. در مواجهه با توصیه‌های اخلاقی متعارض و متفاوت، راه برون‌رفت از حیرت را نشان دهد؛ 6. و سرانجام وظیفة جوانِ جویایِ اخلاق و معنویت را در نبود مربی شایسته معلوم سازد.

✍️در این نوشتار، علاوه بر مراجعه به قرآن و روایات که منابع اولیه دینی‌اند، و ضمن مراجعه به آثار عرفانی،‌ تلاش شده است به آموزه‌های عقلی و تجربی نیز توجه و از دستاوردهای بشر در روان شناسی و علوم تربیتی نیز بهره گرفته شود؛ ازاین‌رو روش این پژوهش تلفیقی است و برای مدعیات و توجیه گزاره‌ها از روش عقلی، نقلی، عرفانی و تجربی بهره گرفته است؛ به عبارت دیگر، سرفصل‌های این اثر بر محور موضوع مرتب گردیده و دغدغه کشف حقیقت بر دغدغه استفاده از منبع یا روش خاص غلبه کرده است.

💠نویسنده در خاتمه بحث خود بر آن است که هیچ عاملی به اندازه مربی در فرایند تربیت نقش ندارد، لکن مرید و مرادگرایی آفاتی دارد. مربی دست‌کم باید دارای سه ویژگی‌ باشد: 1. شایستگی علمی؛ 2. تخلق به اخلاق حسنه و توانمندی در امر تربیت. در باور نویسنده، مربی و متربی وظایف متقابلی دارند که مورد بررسی وی قرار گرفته است. با وجود نقش تعیین‌کننده مربی، نویسنده معتقد است که بدون همت و تلاش خود متربی هیچ رشدی حاصل نمی‌شود.