✅درآمدی بر سبک بندگی؛ اعتدال عبادی در سیره معصومان
دلیری، کاظم؛ درآمدی بر سبک بندگی: اعتدال عبادی در سیره معصومان؛ تهیه‌کننده: پژوهشکده اخلاق و معنویت؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بهار ۱۳۹۳، ۴۴ص وزیری.
***
🔶یکی از منابع مهم اخلاق، سیره معصومان است که این سیره در طول دو و نیم قرن از حیات آن بزرگواران انعکاس یافته است، اما نگاه‌های غیرروشمند به آن در نقل و فهم و نقد سیره آسیب‌هایی را به همراه داشته است.
🔷 از مهم‌ترین این آسیب‌ها هرج و مرج اخلاقی در تحیّر انسان در برابر تعارضات و تناقضات موجود در سیره معصومان است که گاه این تحیر به شک در عصمت علم الهی منتهی می‌گردد. نمونه‌ای از تعارضات در سیره، تعارضات سیره عبادی اهل بیت است که کتاب حاضر به بررسی آن پرداخته است.
♈️البته قلمرو بحث، اعمال عبادی غیر واجب است و در واجبات افراط و تفریط معنا ندارد؛ زیرا عبادات واجب حداقلِ تکالیفِ بندگان است که بر همه آنان واجب است، جز در مواردی که شارع استثنا کرده است.
🔶بر این اساس، نویسنده در صدد پاسخ به این سؤالات است:
۱. آیا زیاده‌روی که امر مذمومِ اخلاقی است، عبادات را نیز شامل می‌شود؟
۲. حقیقت میانه‌روی در عبادت چیست؟
۳. ادله و شواهد سلبی میانه‌روی در عبادات را چگونه می‌توان تجزیه و تحلیل کرد؟
۴. معیارها و ملاک‌های تمیز افراط در عبادت از میانه‌روی در آن کدام‌اند؟
۵. الگو و سبک عبادت معصومان چیست و چگونه قابل ارائه به دنیاست؟
برای یافتن پاسخ این پرسش و حل اشکالات پیش‌گفته دربارة مشکلات تعارضات سیرة عبادی اهل بیت(ع)؛
♈️ نویسنده در صدد دستیابی به چند هدف در کتاب حاضر بوده است که عبارت‌اند از:
۱. ارائه نمونه‌های عملی از تعارض‌های سیره معصومان و حل آن؛
۲. زمینه‌سازی برای کشف حل این تعارض‌ها؛
۳. زمینه‌سازی برای گسترش بحث‌های فقه الاخلاق و اصول فقه الاخلاق در مجامع علمی و حوزوی و اصلاح هرج و مرج علمی موجود در استفاده و استنباط از سیره؛
۴. ترسیم تصویری واقعی و سازوار و عرصه‌پذیر به دنیای امروز از شخصیت و سبک زندگی معصومان. این اثر مبتنی بر روش تحلیل ـ انتقادی است. نویسنده کوشیده است اگر در سیر بحث به نتیجه‌ای بر خلاف فرض خود رسید، آن را بپذیرد.
سند بیشتر احادیث در پانوشت ذکر و در برخی موارد درجه اعتبار آن بیان شده است. مبنای نویسنده در پذیرش روایات، حجیت خبر نبوده، بلکه وثوق به خبر بوده است. نویسنده روایتی را حجت می‌داند که شواهد بر وثوق به آن باشد، چه صحیح‌السند باشد یا نباشد. همچنین به اعتبار و درجه و دست‌اول‌بودن مصادر بسیار اهمیت داده شده و از مصادر کم‌اهمیت‌تر به‌عنوان شاهد یا مؤید بهره گرفته شده است.
🔷پژوهشگر از ادله و شواهد میانه‌روی در عبادت، دو معیار را برای تشخیص افراط و تفریط در عبادت به دست آورده است: نخست ظرفیت‌ها و توانایی‌های جسمی و روحی افراد؛ مثل درجات ایمان و حالات عارضی‌شان؛ مانند ملالت یا عدم ملالت نفس از انجام‌دادن مستحباب. معیار دوم، کتاب و سنت است. چه بسا عبادتی در حدّ طاقت و با میل و رغبت باشد، اما به امضای شارع نرسیده باشد که این از مصادیق افراط در عبادت است و چه بسا تلاش عبادی اندک به دلیل مطابقت با کتاب و سنت، امری میانه‌روانه در عبادت تلقی گردد.
آخرین نظرات