?وحدتی شبیری، سیدحسن؛ الکل و فرآورده‌های آن در فقه اسلامی؛ تهیه‌کننده: پژوهشکده فقه و حقوق؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تابستان 1389، 136ص رقمی. ***

?گذشته از جنبه مسکریت الکل، این ماده امروزه کاربردهای فراوانی در صنایع تبدیلی، آرایشی، پزشکی و آزمایشگاهی یافته است. شناخت حکم فقهی مربوط به الکل از یک‌سو، نیاز به درک ماهیت الکل، انواع و کاربردهای آن دارد و از سوی دیگر، حکم یادشده، ریشه در نجاست یا طهارت خمر و سایر مشروبات الکلی دارد. 

?الکل از موضوعاتی است که درک ماهیت آن می‌تواند نقش به‌سزایی در حرمت یا حلیت و نجاست یا طهارت آن ایفا کند. این نکته، به اضافه پرسش‌هایی که مردم درباره الکل می‌پرسند، اهمیت آن را هم در زندگی مردم و هم در نزد فقیهان نشان می‌دهد. به‌دلیل آنکه مسئله حرمت نوشیدن مسکر که از امور مسلّم اسلام و ادیان تکامل یافته الهی است، در مباحث کتاب به حرام‌بودن مشروبات الکلی و بحث‌های فرعی آن اشاره‌ای نشده، مگر در برخی موارد که گذرا نکته‌ای بیان شده است.

✅بر این اساس، نوشتار حاضر در پی اثبات نجاست یا طهارت الکل و مشروبات است و نویسنده به دنبال اثبات این فرضیه است که الکل به‌خودی خود پاک است؛ هرچند خمر و دیگر مشروبات الکلی نجس باشد. نویسنده برای شناخت موضوع، فقط به منابعی استناد کرده که نزد متخصصان معتبر بوده است و برای بررسی حکمی و فقهی این مسئله، علاوه بر استناد به روایات معتبر اسلامی، به گفتار فقیهان نیز ارجاع داده است تا بحث‌ها از اعتبار بیشتری برخوردار گردند. همچنین آرای فقیهان عامه در بیشتر موضوعات از نظر دور نمانده و برای تکمیل بحث، مطالعه‌ای تطبیقی نیز صورت پذیرفته است.

?پس از بررسی دیدگاه‌های گوناگون و دلایل مختلف، نویسنده به این نتیجه رسیده است که همه انواع شراب الکلی قطعاً حرام و مستوجب عقوبت است و بنابر نظر مشهور میان فقیهان، از نظر شرعی نیز نجس به شمار می‌رود، ولی الکل تا زمانی که عنوان الکل را دارد، پاک است و چیز پاک به صرف ملاقات با آن نجس نمی‌شود و در این زمینه میان انواع الکل‌های صنعتی، تخمیری و طبی فرقی نیست. 

✅عده‌ای از فقیهان نیز معتقدند الکل به‌دست‌آمده از تقطیر خمر، نجس است. مقلدان این فقها، چنانچه بدانند الکل مصرفی در امور پزشکی و در صنایع از طریق تخمیر به‌دست‌آمده، باید از آن اجتناب کنند و در غیر این صورت، اصل طهارت اقتضا می‌کند که الکلِ موردِ تردید پاک شمرده شود. در نوشابه‌ها و داروها نیز چنانچه روشن باشد که در فرایند تولید آنها الکل به کار رفته و بر مایع به‌دست‌آمده (نوشابه یا دارو) بالفعل عنوان مست‌کننده صادق است، هرچند با نوشیدن مقدار زیاد آن حالت مستی عارض شود، آن نوشابه یا دارو نجس است و خرید و فروش و نوشیدن یا خوردن آن حرام است.